Nieuwe serie
Omdat er op de routekaart helaas weinig ruimte is om achtergrondinformatie te geven, starten we hier een nieuwe serie: Het verhaal van. De eerste twee kunstwerken op onze #kunstroutedoetinchem zijn de Wachtende reizigers en Doetinchemmers (2017). In deze serie ga ik op zoek naar het verhaal achter de kunstwerken op de route, de kunstenaars en de aanleiding voor het plaatsen van de beelden.
Nr 1: Wachtende reizigers (1983)
Het beeld Wachtende reizigers van Dick de Wit (Leeuwarden, 1949) is onderdeel van de NS collectie Spoorbeeld. Op 50 (NS) stations in ons land staan kunstwerken in de openbare ruimte. In 1983 kreeg Doetinchem een nieuw stationsgebouw ontworpen door architect Peter Kilsdonk (Doorwerth, 1954). Dit stationsgebouw is ontworpen in het kader van het project ‘Anders Denken over Vormgeving Identiteit en Expressie in de Stationsomgeving’ (ADVIES). Voor de inrichting van het stationsplein speelde kunstenaar Dick de Wit een belangrijke rol. Hij creëerde de beeldengroep Wachtende reizigers. De vormen van dit werk lijkt op scherp gevouwen Japanse origamikunst.
Baken en schuilplaats
Elk van de drie objecten heeft twee schuine, taps toelopende ‘poten’. De ‘hoofden’ lijken op gevouwen dakjes. De ‘hoofden’ zijn gericht naar het spoor; net zoals reizigers die uitkijken naar de trein waarop ze wachten. De beeldengroep verwijst naar de thema’s reizen & wachten. Dit zijn vaak terugkerende onderwerpen bij kunstwerken in de collectie Spoorbeeld. De geëmailleerde stalen figuren zijn beschilderd met rechthoekige vlakken in groen, blauw, rood en geel. Deze kleurvlakken worden begrensd door zwarte lijnen. Door de kleuren en de forse afmeting (reizigers kunnen er onder doorlopen of zelfs schuilen) is de beeldengroep een baken in de stationsomgeving.
In het oorspronkelijke plan versterkten de drie objecten de samenhang tussen het stationsgebouw, het stationsplein en de toegang tot het eilandperron. Na de herinrichting van het plein (2017) zijn onder andere muurtjes, een haag en hoogteverschillen aangepast. Misschien is voor sommige reizigers de aanleiding geweest om ‘het baken’ anno 2025 vooral wordt gebuikt als herkenbare fietsenstalling. Dat vind ik wel een beetje jammer.
Kunstenaar Dick de Wit
De Friese kunstenaar Dick de Wit is in 1949 geboren in Leeuwarden. Hij volgde zijn opleiding aan de Academie van de Beeldende Kunsten Arnhem op de afdeling omgevingsvormgeving. Op het Croydonplein in Arnhem staat nog een beeld van De Wit uit 1988. Het vertoont in lijnvoering en kleurgebruik sterke overeenkomsten met het beeld bij station Doetinchem. In de openbare ruimte van Arnhem, Ermelo en Duiven staan eveneens beelden van Dick de Wit. Meer weten over kunst op de Nederlandse stations, lees dan hier verder.
Nr. 2: Doetinchemmers (2017)
De herinrichting van het gecombineerde bus- en treinstation in Doetinchem was klaar in hetzelfde jaar dat de Stichting Doetinchems Fonds Gemeente Spaarbank haar 25-jarig jubileum vierde. De beeldengroep ‘Doetinchemmers’ bestaat uit zes sculpturen gemaakt van cortenstaal. Twee oudere echtparen staan onder hun paraplu’s te wachten op de bus. Er is ook een jonge vrouw zij is druk met haar mobiel. De heer naast haar biedt de jonge dame heel galant zijn paraplu aan. Het ontwerp voor deze groep is gebaseerd op een idee van de Brabantse kunstenaar Sander Dorenbosch.
Kunstenaar Sander Dorenbosch
De Bossche kunstenaar Sander Dorenbosch kreeg in 1984 de opdracht voor het ontwerpen van een abri bij de aanlegsteiger van de rondvaartboot op Dieze. Het wacht- annex schuilhokje is in opdracht van de gemeente geplaatst in het kader van de stadsverfraaiing. Op de Zuidwal aan de Oude Dieze in Den Bosch staan sinds die tijd zes figuren van plaatstaal. Ze zijn iets groter dan levensgroot. Het zijn zes wachtende mensen onder grote paraplu’s. Naast hen zit een hond. De schoot van de vrouw is een zitplaats, de paraplu’s vormen het dak. Het werk is gemaakt in het kader van de B.K.R. (Beeldende Kunstenaars Regeling). Het werd op 19 mei 1984 officieel in Den Bosch in gebruik genomen.
Wat was de aanleiding?
De Wachtende reizigers (1983) zijn gemaakt in het kader van de percentageregeling die ingesteld door de NS (1981). Deze regeling gold voor nieuwbouw van publieke NS-gebouwen, met een bouwsom van meer dan één miljoen gulden. Architect Kilsdonk, schakelde voor deze kunstopdracht Stichting Kunst en Bedrijf in. Deze stichting maakte een analyse van de locatie, bracht advies uit en begeleidde het traject tot en met de plaatsing van het werk.
De beeldengroep De Doetinchemmers is in 2017 aangeboden door de Stichting Doetinchems Fonds Gemeente Spaarbank. De aanleiding hiervoor was het 25-jarig jubileum van dit fonds. Het ontwerp is gebaseerd op de beeldengroep die Sander Dorenbosch in ’s Hertogenbosch heeft gemaakt.
Wist je dat?
Er nog een beeld in het centrum van Doetinchem staat met dezelfde titel?
Op het Simonsplein in de schaduw van de Catharinakerk staat hoog op een sokkel de bronzen Wachter (1973) van Nic Jonk (1928-1994). Dit is nummer 25 op #kunstroutedoetinchem. Meer over dit beeld in volgend blogartikel.
@ tekst en foto’s Wilma Lankhorst